Via haar aankoopbeleid kan Vlaanderen een belangrijke hefboom zijn voor de inzet van kunststofrecyclaat.

Producenten zijn nog te vaak terughoudend om kunststofrecyclaten in te zetten in nieuwe producten. Ze kiezen meestal voor virgin kunststoffen, onder meer vanwege de constante kwaliteit en de lage verkoopsprijzen. Maar de druk om recyclaten te gebruiken neemt toe. Het volume aan kunststoffen op de markt blijft groeien, de inzameling en sortering van kunststoffen neemt toe en richt zich op meer kwaliteit. Europa zal haar recyclagecapaciteit voor kunststoffen tegen 2030 verviervoudigen ten opzichte van 2017. En daarbij formuleert de EU concrete doelstellingen voor de afzet van recyclaten.

Via haar aankoopbeleid kan Vlaanderen een belangrijke hefboom zijn voor de inzet van kunststofrecyclaat. Uit een OVAM-studie blijkt namelijk dat er veel potentieel ligt in het segment van de bouw en openbare aanbestedingen. De studie, uitgevoerd door Centexbel-VKC (het competentiecentrum voor de kunststofverwerkende industrie), levert voorstellen op om de afzet te bevorderen in negen bouwtoepassingen, waaronder pvc-raamprofielen, zonwering en isolatie. Die materialen en producten kunnen zonder kwaliteitsverlies of technische bezwaren gemaakt worden uit kunststofrecyclaat.
 
Onbekend is onbemind
De onderzoekers interviewden producenten en screenden bestekteksten en andere documenten op elementen die het inzetten van kunststofrecyclaat verhinderen. Ze kwamen tot de algemene conclusie dat voor beton- of staalconstructies in de teksten wél verwijzingen staan naar het gebruik van recyclaat, voor kunststofconstructies of -varianten niet. Bouwbedrijven blijken het liefst te werken met materialen, producten en systemen die al heel lang toegepast worden, zoals beton, asfalt, keramiek, metaal en hout. Standaardbestekken bevatten doorgaans ook veel informatie over die materialen (en producten), niet over kunststoffen.

Aanbestedende overheden moeten kunnen motiveren en aantonen waarom bepaalde materialen voorgeschreven of beter beoordeeld worden. Ze moeten dat ook op een betrouwbare manier kunnen controleren en opvolgen tijdens de uitvoering (via certificaten, technische fiches, labels …). Grotendeels ontbreekt hen de kennis en de middelen om dat voor elke opdracht zelf te doen en op te volgen.

Nochtans is de tijd rijp om het gebruik van andere materialen, zoals kunststofvarianten uit recyclaat, toe te laten of zelfs aan te moedigen. Standaardbestekken kunnen initieel een belemmering vormen, maar zodra ze zijn aangepast, worden die aanpassingen ook op uniforme wijze en op grote schaal toegepast.

Afstappen van technische specificaties
Standaardbestekken worden om de zes jaar geactualiseerd. Omdat ook normen aanpassen een vrij traag en moeilijk proces is, bevelen de onderzoekers aan om in (nieuwe) bestekteksten functioneel te gaan specifiëren. Dat betekent dat je geen technische specificaties opneemt, zoals uit welk materiaal het bouwproduct of -werk moet bestaan, maar wel eisen formuleert over bijvoorbeeld gebruik, levensduur, uitstraling en functionaliteit. Dat geeft meer ruimte aan innovatie.

Aanbevelingen verankeren
De OVAM zal de kennis en adviezen uit deze studie verder uitdragen. Uiteindelijk willen we de aanbevelingen uit de studie verankerd zien in bestekken van de Vlaamse overheid. Dat kan bijvoorbeeld in samenwerkingsakkoorden die afgesloten worden met Vlaamse agentschappen en departementen of in de vorm van gunningscriteria voor circulaire bouwopdrachten.

Binnenkort wordt wellicht ook een nieuw Vlaams plan overheidsopdrachten uitgewerkt. De overheid zal bekijken hoe ze kan inspelen op de Europese Green Deal en het actieplan rond circulaire economie, die beide pleiten voor het gebruik van kunststofrecyclaten.