Ziekenhuizen plaatsen op regelmatige basis overheidsopdrachten voor het leveren van medicijnen en medische hulpmiddelen. In het kader hiervan verzoeken een talrijk aantal ziekenhuizen om voordelen en premies van potentiële leveranciers in het licht van het weerhouden van de economisch voordeligste offerte. Bepaalde gunningscriteria hebben daarbij betrekking op bijkomende diensten geleverd door leveranciers. Deze voordelen en premies bestaan met name uit opleidingen voor het gebruik van geneesmiddelen of medische hulpmiddelen, medische hulpmiddelen, software voor opvolging van de patiënten, brochures gericht aan de patiënten, of bijstand aan de activiteiten van artsen.

Deze praktijken worden in vraag gesteld in het licht van de toepasselijke wetgeving inzake overheidsopdrachten en met betrekking tot geneesmiddelen. Gelet daarop heeft de Commissie Overheidsopdrachten en het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) recent deze problematiek aangekaart en enkele aandachtspunten belicht waarmee de ziekenhuizen rekening zouden moeten houden.

Advies van de Commissie Overheidsopdrachten

Op 5 maart 2019 heeft de Commissie Overheidsopdrachten de basisprincipes in herinnering gebracht van de regelgeving inzake overheidsopdrachten die de ziekenhuizen moeten respecteren in het kader van hun overheidsopdrachten voor leveringen van medicijnen en medische hulpmiddelen.

De Commissie heeft enerzijds gesteld dat het art. 81 van de wet inzake overheidsopdrachten toestaat dat bij het opstellen van de gunningscriteria, de naverkoopdiensten of technische assistentie in rekening wordt gebracht. Deze criteria moeten echter verbonden zijn aan het voorwerp van de overheidsopdracht en dus aan de desbetreffende benodigdheden.

Daarenboven, de gunningscriteria mogen geen onbeperkte keuzevrijheid laten aan de aanbesteder en moeten werkelijke mededinging garanderen. Ze moeten ook de naleving van het transparantie-, gelijkheids- en proportionaliteitsbeginsel verzekeren.  

Ten slotte, overheidsopdrachten kunnen zowel betrekking hebben op zowel leveringen en diensten. In dat geval wordt het hoofdvoorwerp van de overheidsopdracht bepaald op basis van het element met de hoogste waarde.

Omzendbrief van de FAGG

In een omzendbrief van 21 juni 2019 met n° 646 heeft het FAGG de regelmatigheid van deze praktijk onderzocht in het licht van de wetgeving inzake geneesmiddelen.

De FAGG herinnert er aan het verbod op het vragen, het aanvaarden, het aanbieden of verschaffen van voordelen of premies, in het kader van het leveren van geneesmiddelen of medische hulpmiddelen. (art. 10 van de wet van 25 maart 1964 op de geneesmiddelen). Het verzoek tot bijkomende voordelen in het kader van overheidsopdrachten voor het leveren van geneesmiddelen en medische hulpmiddelen valt binnen dit verbod. Bijgevolg mogen ziekenhuizen met betrekking tot dergelijke overheidsopdrachten geen gratis voordelen of premies verzoeken binnen het kader van evaluatie van offertes met het oog op weerhouden van de economische voordeligste offerte.

Om deze vereiste te respecteren, zouden de opdrachtdocumenten moeten voorzien in de prijsopgave met een onderscheiden kostenpost voor deze bijkomende voordelen ofwel, minstens, zouden moeten expliciteren dat de kost voor deze diensten inbegrepen is in de prijs van de leveringen.

Bij het verzoeken tot gratis voordelen van leveranciers van medicijnen stellen ziekenhuizen zich bloot aan sancties zoals voorzien in de wet van 25 maart 1964 op medicijnen (ofwel een boete van EUR 200,- tot en met EUR 15.000,-, te vermeerderen met geldende opdeciemen, en/of een gevangenisstraf van een maand tot een jaar).